السياسة الجنائية لنظام الاستثمار التعديني ودورها في تحقيق الأمن الاقتصادي "دراسة تحليلية مقارنة بين النظام السعودي والقانون الأردني" / The Criminal Policy of the Mining Investment System and Its Role in Achieving Economic Security "A Comparative Assessment of the Saudi Legal Framework and Jordanian law"

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلفون

1 جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية- كلية العدالة الجنائية وعلوم الجريمة-قسم القانون

2 جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية-كلية العدالة الجنائية وعلوم الجريمة-قسم القانون

المستخلص

تتناول هذه الدراسة بحث و تحليل موضوع: (السياسة الجنائية لنظام الاستثمار التعديني ودورها في تحقيق الأمن الاقتصادي)، "دراسة تحليلية مقارنة بين النظام السعودي والقانون الأردني".
إذ يعدُّ الاستثمار التعديني من أبرز صور الاستثمارات الجاذبة في ظل رؤية المملكة العربية السعودية 2030، لكونه يمثّل الركيزة الثالثة للاقتصاد الوطني الذي تسعى حكومة المملكة العربية السعودية لتنميته ورعايته، لذا ظهرت أهمية حمايته من خلال سياسة جنائية تحقق متطلبات الأمن الاقتصادي وتجسّد ذلك بجلاء في نظام الاستثمار التعديني ولائحته التنفيذية، ولا يختلف ذلك الأمر لدى حكومة المملكة الأردنية الهاشمية؛ لكونه من أهم صور الاستثمارات لديها، فظهر ذلك الاهتمام جليًّا لديها من خلال سياستها الجنائية المتبعة لتحقيق الأمن الاقتصادي، تبعًا لذلك برز في هذا الصدد تساؤل رئيس، يتمثل في: ما هي السياسة الجنائية لنظام الاستثمار التعديني، وما هو دورها في تحقيق الأمن الاقتصادي؟
 وقد توصلنا من خلال هذه الدراسة إلى: تباين تعريف التعدين والنشاط التعديني وصورهما لدى المنظم السعودي ونظيره الأردني، وظهر لنا تكامل السياسة الجنائية المتبعة لدى كلا المنظمَين غير أن المنظم الأردني لم يعالج سياسة الوقاية الخاصة بمرحلة الضرر، كما رأينا استخدام المنظم السعودي التفويض التشريعي في سياسة التجريم والعقاب خلافًا للأردني الذي استخدم التفويض التشريعي لغرض التنظيم وإصدار الرخص والتصاريح.
 وأوصينا في ختام هذه الدراسة المنظمين السعودي والأردني بتعريف الاستثمار التعديني على نحو يتفق مع طبيعته بوصفه نشاطا اقتصاديا مع أهمية صياغة نصوص قانونية تنظم المحفزات الاستثمارية في نطاق التعدين.
 
This research examines the criminal policy of the mining investment system and its role in achieving economic security, offering a comparative analytical assessment of the Saudi legal framework and Jordanian law.
Mining investment constitutes a vital pillar of foreign investment under Saudi Vision 2030, representing the third pillar of the national economy.
The Saudi government actively seeks to develop and regulate this sector, emphasizing the need for a criminal policy framework that safeguards economic security.
This policy is embedded within the mining investment system and its executive regulations. Similarly, the Jordanian government has integrated mining policy into its broader investment framework, reflecting a strong commitment to criminal policy enforcement for economic stability.
A fundamental question arises: What defines the criminal policy of the mining investment system, and how does it contribute to economic security?
Findings highlight the necessity of precisely defining mining and mining activities, along with their legal classifications under both Saudi and Jordanian legal frameworks.
Analysis reveals that while both systems have developed a comprehensive criminal policy, the Jordanian legal framework does not adequately address preventive damage policies. Additionally, Saudi legislation applies criminal sanctions as a primary deterrent, whereas Jordanian law relies more on legislative deterrence through permits and declarations. The study recommends the establishment of a unified definition of mining investment that accurately reflects its economic significance. Furthermore, the formulation of clear legal provisions to regulate investment incentives within the mining sector is essential.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  • المعاجم وقواميس اللغة:

    • أحمد بن فارس الرازي، مقاييس اللغة، الجزء الخامس، دار الفكر، الطبعة الأولى، بيروت، 1979م.
    • إبراهيم مصطفى وآخرون، المعجم الوسيط، الجزء الأول، المكتبة الإسلامية، الطبعة الأولى، استانبول، 1960م.
    • عبدالغني أبو العزم، معجم الغني، دار الكتب العلمية، الطبعة الأولى، القاهرة، 2013م.
    • مجد الدين الفيروزآبادي، القاموس المحيط، الجزء الرابع، مؤسسة الرسالة للطباعة والنشر والتوزيع، لا توجد طبعة، بيروت، 2005م.

    المراجع القانونية العامة:

    • أدهم حشيش وسليمان عبدالمنعم، النظرية العامة لقانون العقوبات، الجزء الثاني، دار النهضة العربية، الطبعة الأولى، القاهرة، 2017م.
    • أنور سلطان، المبادئ القانونية العامة، دار النهضة العربية، الطبعة الرابعة، القاهرة، 1983م.
    • حسن كيره، أصول القانون، دار المعارف، الطبعة الأولى، القاهرة، 1960م.
    • رمسيس بهنام، أساسيات علم الإجرام والعقاب، منشأة المعارف، الطبعة الأولى، الإسكندرية، 1988م.
    • رمسيس بهنام، الوجيز في علم الإجرام، الجزء الأول، منشأة المعارف، الطبعة الأولى، الإسكندرية، 1991م.
    • عبدالفتاح مصطفى الصيفي، القاعدة الجنائية، دار النهضة، الطبعة الأولى، القاهرة، 1967م.
    • فتوح عبدالله الشاذلي، أساسيات علم الإجرام والعقاب، منشورات الحلبي الحقوقية، الطبعة الأولى، بيروت، 2009م.
    • محمد زكي أبو عامر، قانون العقوبات (القسم العام)، دار المطبوعات الجامعية، الطبعة الأولى، الإسكندرية، 1986م.
    • محمود نجيب حسني، شرح قانون الإجراءات الجنائية وفقًا لأحدث التعديلات التشريعية، دار المطبوعات الجامعية، الطبعة السادسة، الإسكندرية،2018م.
    • محمود نجيب حسني، شرح قانون العقوبات (القسم العام)، دار النهضة العربية، الطبعة الأولى، القاهرة، 1988.

    المراجع القانونية المتخصصة:

    • أحمد خليفة، مقدمة في دراسة السلوك الإجرامي، دار المعارف، الطبعة الأولى، القاهرة، 1962م.
    • أحمد فتحي سرور، أصول السياسة الجنائية، دار النهضة العربية، لا توجد طبعة، القاهرة، 1972م.
    • أكرم نشأت إبراهيم، السياسة الجنائية، دار الثقافة للنشر والتوزيع، الطبعة الأولى، عمان، 2011م.
    • السيد يس، السياسة الجنائية المعاصرة، دار الفكر العربي، الطبعة الأولى، القاهرة، 1973م.
    • إيمان جميل الصغير، الحماية الجنائية للاستثمار، دار النهضة العربية، الطبعة الأولى، القاهرة، 2022م.
    • روان عبدالله الخلايلة، التعدين في الأردن خلال مئة عام، وزارة الثقافة، إصدارات مئوية الدولة الأردنية، الطبعة الأولى، عمان، 2021م.
    • زياد رمضان، مبادئ الاستثمار المالي والحقيقي، دار وائل للنشر، الطبعة الخامسة، عمان، 2018م.
    • سيد الهواري، الموسوعة العلمية والعملية للبنوك الإسلامية، الاتحاد الدولي للبنوك، الجزء السادس، مصر، الطبعة الأولى، 1982م.
    • عبدالرحيم صدقي، السياسة الجنائية في العالم المعاصر، مؤسسة المعارف للطباعة والنشر، الطبعة الأولى، 1986م.
    • عبدالعزيز عبدالله بن لعبون، اتفاقيات النفط والمعادن في المملكة العربية السعودية، مكتبة الملك عبدالعزيز العامة، الطبعة الأولى، الرياض، 2003م.
    • علي عيسى عبدالقادر، النظام القانوني للاستثمارات الدولية بالمناطق الحرة العربية، دار الفكر الجامعي، الطبعة الأولى، الإسكندرية، 2017م.
    • مصطفى العوجي، السياسة الجنائية والتصدي للجريمة، مؤسسة نوفل، الطبعة الأولى، بيروت، 1987م.

    الدوريات والمقالات العلمية:

    • أحمد عبد اللاه، السياسة الجنائية لمواجهة الإشاعات والأخبار الكاذبة، مجلة الدراسات القانونية، الجزء الثاني، المجلد الرابع والخمسون، العدد الثالث، 2021م.
    • أدهم حشيش، السياسة الجنائية في بعض القوانين العربية، مجلة كلية القانون الكويتية، العدد الثالث، 2021م.
    • السيد يس، علم الاجتماع القانوني والسياسة الجنائية، المجلة الجنائية القومية، المجلد الحادي عشر، العدد الثالث، 1959م.
    • المعتصم بالله الغرياني، دور القاعة القانونية في ضوء مبادئ مدرسة التحليل الاقتصادي للقانون، مجلة كلية الحقوق، جامعة الإسكندرية، العدد الأول، 2006م.
    • أيمن جعفر طه، السياسة الجنائية الحديثة بين العقوبات الجنائية والتدابير الاحترازية، المجلة القانونية، المجلد الحادي عشر، العدد الثاني، 2022م.
    • أيمن رمضان الزيني، ورقة عمل بعنوان: المحاكم الاقتصادية ودورها في تشجيع الاستثمار، مؤتمر القانون والاستثمار، جامعة طنطا خلال الفترة 29-30 إبريل 2015م.
    • حامد ربيع، وظيفة الدولة الجزائية في المجتمع المعاصر، المجلة الجنائية القومية، المجلد الثامن، العدد الثاني، 1965م.
    • حمدي محمود حسين، مسؤولية المستثمر الجنائية عن الأضرار التي يلحقها بالاقتصاد الوطني، مجلة كلية الشريعة والقانون، الجزء الأول، المجلد الرابع عشر، العدد الأول، 2012م.
    • عبدالله جمعان الغامدي، السياسة الجنائية، مجلة البحوث والدراسات الإسلامية، لا يوجد عدد مجلد، العدد السابع والستون، 2021م.
    • علي راشد، تخطيط السياسة الجنائية في البلاد العربية، مجلة كلية الحقوق، جامعة عين شمس للعلوم القانونية والاقتصادية، السنة الثانية عشر، العدد الأول، 1970م.
    • مركز البحوث والمعلومات الخاص بغرفة أبها، إجراءات تحفيز الاستثمار في قطاع التعدين في منطقة عسير، غرفة أبها، 2021م.
    • وفاء محمد صقر ، المسؤولية الجنائية عن بث الشائعات عبر مواقع التواصل الاجتماعي، مجلة روح القوانين، المجلد الثالث و الثلاثون ، العدد الثالث والتسعون، 2021.

    الرسائل الجامعية: -

    أولًا: أطروحات الدكتوراه :-

    • محمد الصغير سعداوي، السياسة الجزائية لمكافحة الجريمة: دراسة مقارنة بين التشريع الجنائي الدولي والشريعة الإسلامية، رسالة دكتوراه، جامعة أبو بكر بلقايد ، كلية علم الاجتماع ، تخصص علم الاجتماع الجنائي، تلمسان، الجزائر، 2010م.
    • محمد عبدالعزيز المحمود، المسؤولية الجنائية عن إساءة استخدام وسائل التواصل الاجتماعي الحديثة، أطروحة دكتوراه، جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، كلية العدالة الجنائية، قسم الشريعة والقانون، الرياض، 2014م.
    • محمد معلم أحمد، الاستثمار وحمايته الجنائية، أطروحة مقدمة استكمالًا لمتطلبات الحصول على درجة دكتوراه الفلسفة في العلوم الأمنية، جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، كلية الدراسات العليا، قسم العدالة الجنائية، الرياض، 2011م.

    ثانيًا: رسائل الماجستير:

    • صالح فاضل الزهاوي، المشروعات المشتركة وفقًا لقوانين الاستثمار، رسالة ماجستير، جامعة القاهرة، كلية الحقوق، مصر، 1984م.

    التنظيمات :

    أولًا: الاتفاقيات:

    • اتفاقية التشجيع والحماية المتبادلة للاستثمارات بين المملكة العربية السعودية والمملكة الأردنية الهاشمية الموقعة في مدينة عمان بتاريخ 28/6/1438هـ الموافق: م27/3/2017عبر الرابط: https://2u.pw/VfeQDKDl، تاريخ الدخول:م 15/2/2025 وقت الدخول: 11:43م.

    ثانيًا: الأنظمة والقوانين:

    • نظام الاستثمار السعودي الصادر بالمرسوم الملكي رقم م/19 وتاريخ 16/01/1446هـ، جريدة أم القرى، العدد: خمسة آلاف وثلاثة وأربعون، السنة: المئة.
    • نظام الاستثمار التعديني السعودي الصادر بالمرسوم الملكي رقم م/140 بتاريخ 19/10/1441هـ الموافق: م11/6/2020،جريدة أم القرى، العدد رقم أربعة آلاف وثمانمائة وثمانية وثلاثون، السنة الثامنة والتسعون.
    • قانون البيئة الاستثمارية الأردني رقم (21) لسنة 2022م، بناء على قرار مجلس

    الأعيان ومجلس النواب، الجريدة الرسمية، العدد: سبعة آلاف وثلاثة وسبعون.

    • قانون الجرائم الاقتصادية الأردني وتعديلاته رقم (11) لعام 1993م، المنشور في موقع هيئة النزاهة ومكافحة الفساد الأردنية عبر الرابط: https://2u.pw/CgokgXHt، تاريخ الدخول: م 16/2/2025، وقت الدخول: 12:13ص.
    • قانون العقوبات الأردني رقم (16) لسنة 1960، المنشور في الجريدة الرسمية، المعدل بآخر قانون رقم 2011/8م، الجريدة الرسمية، العدد: ألف وأربعمائة وسبعة وثمانون.
    • قانون المصادر الطبيعية الأردني رقم (19) لسنة 2018م ، بناء على قرار مجلس الأعيان ومجلس النواب، الجريدة الرسمية، العدد: ألفان وثلاثمائة وخمسة وستون.
    • قانون (نظام) التعدين الموحد لدول مجلس التعاون الخليجي قرار المجلس الأعلى لمجلس التعاون لدول الخليج العربية في دورته (الثالثة والثلاثين) التي عقدت في المنامة يومي :

    هـ 11-12/2/1434 القاضي باعتماد القانون (النظام) الموحد للتعدين لدول مجلس التعاون لدول الخليج العربية بصفة استرشادية لمدة (3) سنوات عبر الرابط: https://2u.pw/useK3yxx، تاريخ الدخول: م 25/1/2025 ، وقت الدخول: 12:30م.

     ثالثًا: اللوائح :

    • اللائحة التنفيذية لنظام الاستثمار التعديني السعودي، الصادرة عن وزارة الصناعة والثروة المعدنية، الصادرة بناء على قرار وزير الصناعة والثروة المعدنية رقم (1444/1/3293) وتاريخ: هـ5/6/1444 جريدة أم القرى، العدد رقم: أربعة آلاف وتسعمائة وستة وتسعون، 2023م.

    المواقع الإلكترونية:

    • منصة تعدين التابعة لوزارة الصناعة والثروة المعدنية عبر الرابط: https://2u.pw/OApn5iOi، تاريخ الدخول: م 10/2/2025، وقت الدخول: 12:43م.
    • موقع العربية عبر الرابط: https://2u.pw/DVDefvgv، تاريخ الدخول : م18/2/2025وقت الدخول: 3:38م.
    • موقع العربية عبر الرابط: https://2u.pw/RJk7dtio، تاريخ الدخول: م 18/2/2025 وقت الدخول: 3:40م.
    • موقع جامعة البصرة: https://2u.pw/5OUrb5Ym، تاريخ الدخول: 18/1/2025، وقت الدخول: 5:36م.
    • موقع رؤية المملكة العربية السعودية على الرابط: https://2u.pw/RDDlKIFA، تاريخ الدخول: م 11/2/2025، وقت الدخول 10:44م.
    • موقع" شركة إسناد" عبر الرابط: https://2u.pw/BG63uGuK، تاريخ الدخول: م 2/3/2025، وقت الدخول: 12:20ص.
    • موقع وزارة الصناعة والثروة المعدنية السعودية على الرابط: https://2u.pw/1BzeKqdM، تاريخ الدخول: م21/1/2025، وقت الدخول: 1:30م.
    • موقع وزارة الصناعة والثروة المعدنية السعودية على الرابط: https://2u.pw/KZ7p66RE، تاريخ الدخول: م 18/2/2025، الوقت: 3:30م.
    • موقع وزارة الطاقة والثروة المعدنية الأردنية على الرابط: https://2u.pw/KGSHzyLa، تاريخ الدخول: م 21/1/2025، وقت الدخول: 1:41م.

     

     

    References:

    Dictionaries and Linguistic Lexicons

    • 'ahmad bin faris alraazi, maqayis allughati, aljuz' alkhamisu, dar alfikri, altabeat al'uwlaa, bayrut, 1979m.
    • 'iibrahim mustafaa wakhrun, almuejam alwasiti, aljuz' al'awala, almaktabat al'iislamiatu, altabeat al'uwlaa, astanbul, 1960m.
    • eabdalighani 'abu aleazma, muejam alghani, dar alkutub aleilmiati, altabeat al'uwlaa, alqahirati, 2013mi.
    • majd aldiyn alfiruzabadi, alqamus almuhiti, aljuz' alraabieu, muasasat alrisalat liltibaeat walnashr waltawzie, la tujad tabeatu, bayrut, 2005m.

    General Legal References

    • 'adhum hashish wasulayman eabdalmuneami, alnazariat aleamat liqanun aleuqubati, aljuz' althaani, dar alnahdat alearabiati, altabeat al'uwlaa, alqahiratu, 2017m.
    • 'anwar sultan, almabadi alqanuniat aleamatu, dar alnahdat alearabiati, altabeat alraabieata, alqahirati, 1983m.
    • hasan kirha, 'usul alqanuni, dar almaearifi, altabeat al'uwlaa, alqahirati, 1960m.
    • rmisis bihnami, 'asasiaat eilm al'iijram waleiqabi, munsha'at almaearifi, altabeat al'uwlaa, al'iiskandiriati, 1988m.
    • rmisis bihanami, alwajiz fi eilm al'iijrami, aljuz' al'awala, munsha'at almaearifi, altabeat al'uwlaa, al'iiskandiriati, 1991m.
    • eabdalfataah mustafaa alsayfi, alqaeidat aljinayiyatu, dar alnahdati, altabeat al'uwlaa, alqahirati, 1967m.
    • futuh eabdallah alshaadhili, 'asasiaat eilm al'iijram waleiqabi, manshurat alhalabii alhuquqiati, altabeat al'uwlaa, bayrut, 2009m.
    • muhamad zaki 'abu eamir, qanun aleuqubat (alqism aleami), dar almatbueat aljamieiati, altabeat al'uwlaa, al'iiskandariati, 1986m.
    • mahmud najib hasni, sharh qanun al'iijra'at aljinayiyat wfqan li'ahdath altaedilat altashrieiati, dar almatbueat aljamieiati, altabeat alsaadisati, al'iiskandiriat, 2018m.
    • mahmud najib hasni, sharh qanun aleuqubat (alqism aleami), dar alnahdat alearabiati, altabeat al'uwlaa, alqahiratu, 1988.

    Specific Legal References

    • 'ahmad khalifat, muqadimat fi dirasat alsuluk al'iijrami, dar almaearifi, altabeat al'uwlaa, alqahirati, 1962m.
    • 'ahmad fathi surur, 'usul alsiyasat aljinayiyati, dar alnahdat alearabiati, la tujad tabeatu, alqahirati, 1972m.
    • 'akram nasha'at 'iibrahim, alsiyasat aljinayiyatu, dar althaqafat lilnashr waltawziei, altabeat al'uwlaa, eaman, 2011m.
    • alsayid yas, alsiyasat aljinayiyat almueasirati, dar alfikr alearabii, altabeat al'uwlaa, alqahirati, 1973mi.
    • 'iiman jamil alsaghira, alhimayat aljinayiyat liliastithmari, dar alnahdat alearabiati, altabeat al'uwlaa, alqahirati, 2022m.
    • rwan eabdallah alkhalaylt, altaedin fi al'urduni khilal miat eami, wizarat althaqafati, 'iisdarat miawiat aldawlat al'urduniyati, altabeat al'uwlaa, eaman, 2021m.
    • ziad ramadan, mabadi aliastithmar almalii walhaqiqii, dar wayil lilnashri, altabeat alkhamisati, eaman, 2018m.
    • sid alhawary, almawsueat aleilmiat waleamaliat lilbunuk al'iislamiati, alaitihad aldawliu lilbunuka, aljuz' alsaadisi, masir, altabeat al'uwlaa, 1982m.
    • eabdalrahim sidqi, alsiyasat aljinayiyat fi alealam almueasiri, muasasat almaearif liltibaeat walnashri, altabeat al'uwlaa, 1986m.
    • eabdialeaziz eabdalllh bin laebun, aitifaqiaat alnaft walmaeadin fi almamlakat alearabiat alsaeudiati, maktabat almalik eabdialeaziz aleamatu, altabeat al'uwlaa, alrayad, 2003m.
    • eali eisaa eabdalqadir, alnizam alqanuniu lilaistithmarat alduwliat bialmanatiq alhurat alearabiati, dar alfikr aljamieii, altabeat al'uwlaa, al'iiskandariati, 2017m.
    • mustafaa aleawjy, alsiyasat aljinayiyat waltasadiy liljarimati, muasasat nufl, altabeat al'uwlaa, bayrut, 1987m.

    Journals and Scholarly Articles

    • 'ahmad eabd allaah, alsiyasat aljinayiyat limuajahat al'iishaeat wal'akhbar alkadhibati, majalat aldirasat alqanuniati, aljuz' althaani, almujalad alraabie walkhamsuna, aleadad althaalithi, 2021m.
    • 'adhum hashish, alsiyasat aljinayiyat fi baed alqawanin alearabiati, majalat kuliyat alqanun alkuaytiati, aleadad althaalithi, 2021m.
    • alsayid yas, ealm aliajtimae alqanunii walsiyasat aljinayiyati, almajalat aljinayiyat alqawmiatu, almujalad alhadi eashra, aleadad althaalitha, 1959m.
    • almuetasim biallah alghiryani, dawr alqaeat alqanuniat fi daw' mabadi madrasat altahlil aliaqtisadii lilqanuni, majalat kuliyat alhuquqi, jamieat al'iiskandariat, aleadad al'uwl, 2006m.
    • 'ayman jaefar tah, alsiyasat aljinayiyat alhadithat bayn aleuqubat aljinayiyat waltadabir alahtiraziati, almajalat alqanuniata, almujalad alhadi eashra, aleadad althaani, 2022m.
    • 'ayman ramadan alziyni, waraqat eamal bieunwani: almahakim alaiqtisadiat wadawruha fi tashjie alaistithmari, mutamar alqanun walaistithmari, jamieat tanta khilal alfatrat 29-30 'iibril 2015m.
    • hamid rabie, wazifat aldawlat aljazayiyat fi almujtamae almueasiri, almajalat aljinayiyat alqawmiata, almujalad althaamini, aleadad althaani, 1965m.
    • hamdi mahmud husayn, maswuwliat almustathmir aljinayiyat ean al'adrar alati yalhaquha bialaiqtisad alwatanii, majalat kuliyat alsharieat walqanuni, aljuz' al'awala, almujalad alraabie eashra, aleadad al'awl, 2012m.
    • eabdallah jumean alghamidi, alsiyasat aljinayiyatu, majalat albuhuth waldirasat al'iislamiati, la yujad eadad mujaladi, aleadad alsaabie walsituna, 2021m.
    • eali rashidi, takhtit alsiyasat aljinayiyat fi albilad alearabiati, majalat kuliyat alhuquqi, jamieat eayn shams lileulum alqanuniat walaiqtisadiati, alsanat althaaniat eashra, aleadad alawl, 1970m.
    • markaz albuhuth walmaelumat alkhasi bighurfat 'abha, 'iijra'at tahfiz alaistithmar fi qitae altaedin fi mintaqat easir, ghurfat 'abha, 2021m.
    • wafa' muhamad saqr , almaswuwliat aljinayiyat ean bathi alshaayieat eabr mawaqie altawasul alaijtimaeii, majalat ruh alqawanini, almujalad althaalith w althalathwun , aleadad althaalith waltiseun, 2021.

    University Theses and Dissertation

    1.Doctoral Dissertation

    • muhamad alsaghir saedawi, alsiyasat aljazayiyat limukafahat aljarimati: dirasat muqaranat bayn altashrie aljinayiyi alduwalii walsharieat al'iislamiati, risalat dukturah, jamieat 'abu bakr bilqayd , kuliyat eilm alaijtimae , tukhasis eilm alajtimae aljanayiy, tilmisani, aljazayir, 2010m.
    • muhamad eabdialeaziz almahmud, almaswuwliat aljinayiyat ean 'iisa'at aistikhdam wasayil altawasul alaijtimaeii alhadithati, 'utruhat dukturah, jamieat nayif alearabiat lileulum al'amniati, kuliyat aleadalat aljinayiyati, qism alsharieat walqanuni, alrayad, 2014m.
    • muhamad muealim 'ahmadu, alistithmar wahimayatuh aljinayiyatu, 'utruhat muqadimat astkmalan limutatalabat alhusul ealaa darajat dukturah alfalsafat fi aleulum al'amniati, jamieat nayif alearabiat lileulum al'amniati, kuliyat aldirasat aleulya, qism aleadalat aljinayiyati, alrayad, 2011m.

    2.Master’s Theses

    • salih fadil alzahawi, almashrueat almushtarakat wfqan liqawanin alaistithmari, risalat majistir, jamieat alqahirati, kuliyat alhuquqi, masr, 1984m.

    Legislation:

    1-Treaties and Conventions

    • atifaqiat altashjie walhimayat almutabadalat liliaistithmarat bayn almamlakat alearabiat alsueudiat walmamlakat al'urduniat alhashimiat almuaqaeat fi madinat eamaan bitarikh 28/6/1438hi almuafiqi: ma27/3/2017eabar alraabti: https://2u.pw/VfeQDKDl, tarikh aldukhula:m 15/2/2025 waqt aldukhul: 11:43m.

    2-Laws and Statutes

    • nizam aliastithmar alsueudii alsaadir bialmarsum almalakii raqm ma/19 watarikh 16/01/1446hi, jaridat 'um alquraa, aleadadu: khamsat alaf wathalathat wa'arbaeun, alsanata: almiati.
    • nizam aliastithmar altaedinii alsueudii alsaadir bialmarsum almalakii raqm ma/140 bitarikh 19/10/1441hi almuafiqu: ma11/6/2020,jaridat 'um alquraa, aleadad raqm 'arbaeat alaf wathamanimiayat wathamaniat wathalathuna, alsanat althaaminat waltiseuna.
    • qanun albiyat alastithmariat al'urduniyu raqm (21) lisanat 2022m, bina'an ealaa qarar majlis
    • al'aeyan wamajlis alnawabi, aljaridat alrasmiat, aleadadu: sabeat alaf wathalathat wasabeuna.
    • qanun aljarayim alaqtisadiat al'urduniyu wataedilatuh raqm (11) lieam 1993ma, almanshur fi mawqie hayyat alnazahat wamukafahat alfasad al'urduniyat eabr alraabti: https://2u.pw/CgokgXHt, tarikh aldukhul: m 16/2/2025, waqt aldukhuli: 12:13s.
    • qanun aleuqubat al'urduniyu raqm (16) lisanat 1960, almanshur fi aljaridat alrasmiat, almueadal bakhir qanun raqm 2011/8ma, aljaridat alrasmiat, aleadadu: 'alf wa'arbaeumiayat wasabeat wathamanun.
    • qanun almasadir altabieiat al'urduniyu raqm (19) lisanat 2018m , bina'an ealaa qarar majlis al'aeyan wamajlis alnawabi, aljaridat alrasmiat, aleadadu: 'alfan wathalathimiayat wakhamsat wasituna.
    • qanun (nizami) altaedin almuahad lidual majlis altaeawun alkhalijii qarar almajlis al'aelaa limajlis altaeawun lidual alkhalij alearabiat fi dawratih (althaalithat walthalathina) alati euqidat fi almanamat yawmi :
    • hi 11-12/2/1434 alqadi biaietimad alqanun (alnizami) almuahad liltaedin lidual majlis altaeawun lidual alkhalij alearabiat bisifat aistirshadiat limuda (3) sanawat eabr alraabti: https://2u.pw/useK3yxx, tarikh aldukhul: m 25/1/2025 , waqt aldukhul: 12:30m.

    3-Bylaws and Executive Regulations

    • allaayihat altanfidhiat linizam alaistithmar altaedinii alsaeudii, alsaadirat ean wizarat alsinaeat waltharwat almaediniati, alsaadirat bina'an ealaa qarar wazir alsinaeat waltharwat almaediniat raqm (1444/1/3293) watarikhi: ha5/6/1444 jaridat 'um alquraa, aleadad raqma: 'arbaeat alaf watiseumiayat wasitat watiseun, 2023m.

    Electronic Sources

    • minasat taediyn altaabieat liwizarat alsinaeat waltharwat almaediniat eabr alraabti: https://2u.pw/OApn5iOi, tarikh aldukhul: m 10/2/2025, waqt aldukhul: 12:43m.
    • mawqie alearabiat eabr alraabti: https://2u.pw/DVDefvgv, tarikh aldukhul : ma18/2/2025wqat aldukhul: 3:38m.
    • mawqie alearabiat eabr alraabti: https://2u.pw/RJk7dtio, tarikh aldukhul: m 18/2/2025 waqt aldukhul: 3:40m.
    • mawqie jamieat albasrata: https://2u.pw/5OUrb5Ym, tarikh aldukhul: 18/1/2025, waqt aldukhul: 5:36m.
    • mawqie ruyat almamlakat alearabiat alsueudiat ealaa alraabti: https://2u.pw/RDDlKIFA, tarikh aldukhul: m 11/2/2025, waqt aldukhul 10:44m.
    • muqie" sharikat 'iisnadi" eabr alraabti: https://2u.pw/BG63uGuK, tarikh aldukhul: m 2/3/2025, waqt aldukhul: 12:20s.
    • mawqie wizarat alsinaeat waltharwat almaediniat alsueudiat ealaa alraabiti: https://2u.pw/1BzeKqdM, tarikh aldukhula: ma21/1/2025, waqt aldukhul: 1:30m.
    • mawqie wizarat alsinaeat waltharwat almaediniat alsueudiat ealaa alraabiti: https://2u.pw/KZ7p66RE, tarikh aldukhul: m 18/2/2025, alwaqti: 3:30m.
    • mawqie wizarat altaaqat waltharwat almaediniat al'urduniyat ealaa alraabti: https://2u.pw/KGSHzyLa, tarikh aldukhul: m 21/1/2025, waqt aldukhul: 1:41m.